اهمیت استفاده از سیلیکاژل برای مواد غذایی

با افزایش کاربردهای سیلیکاژل در صنعت بسته بندی و حمل، این احتمال وجود دارد که این بسته های کوچک را در داخل یک محصول مشاهده کرده باشید. محصولات دارویی، کفش، لباس، مواد غذایی و لوازم الکترونیکی همگی دارای بسته های سیلیکاژل هستند تا از آسیب های ناشی از رطوبت محافظت شوند. استفاده از انواع سیلیکاژل در کنار مواد غذایی یا دارویی برای از بین بردن رطوبت اضافی بی خطر است، زیرا این ژل ماده ای تغییر ناپذیر است و به مواد غذایی که در کنار آن قرار دارد، نفوذ نمی کند. FDA تشخیص داده که استفاده از ژل سیلیکا بی خطر است و برای استفاده با مواد غذایی در مقادیر کمتر از 2٪ زمانی که مستقیماً در کنار غذا قرار میگیرد، نیازی به تأیید ندارد.

سیلیکاژل چیست؟

به زبان ساده، سیلیکاژل نوعی دی اکسید سیلیکون ساخته انسانهاست، البته دی اکسید سیلیکون به طور طبیعی نیز وجود دارد و در همه جا یافت می شود. بسیاری از سبزیجات حاوی آن هستند، این ماده جزء اصلی ماسه، کوارتز، ابسیدین، عقیق و حتی صدف است؛ برخی بر این باورند که دی اکسید سیلیکون 12 درصد از سطح سیاره را تشکیل می دهد. این ماده بسیار پایدار است و قابل اشتعال نیست، با برخی از مواد شیمیایی دیگر واکنش نشان می دهد، اما این مواد شیمیایی به ندرت در خارج از کارخانه های شیمیایی یا تولیدی استفاده می شوند. سیلیس در اشکال تجاری کاربردهای زیادی دارد، برندهای معروف خمیر دندان از سیلیکاژل هیدراته به عنوان ژل ساینده استفاده می کنند که می تواند پلاک و لکه را از روی دندان ها پاک کند.

نوع سیلیکاژل که برای خشک نگه داشتن مواد غذایی بسته بندی شده استفاده می شود با موارد گفته شده یکسان نیست. این نوع ژل یک نسخه خشک و رطوبت گیر از سیلیس است، که به اشکال مهره ای (گرانول)، پودری و پرک (بدون شکل) بوده و مولکول های آب را به سطح خود می چسباند و رطوبت را از هوای اطراف جذب می کند. سیلیکاژل مولکول های آب را به طور نامحدود نگه می دارند یا تا زمانی که ژل ها به اندازه کافی گرم شوند تا بخار شود یعنی احیاء سیلیکاژل صورت گرفته شود؛ به طور کلی آنها می توانند تا حدود 40 درصد از وزن خود را آب جذب کنند.

خواص سیلیکاژل

بسته های سیلیکاژل دهه هاست که وجود داشته و در چند سال اخیر کاربردهای آنها به شدت گسترش یافته است و علاوه بر جعبه های کفش و بطری های ویتامین، در لوازم آرایشی، مواد غذایی، الکترونیک، پزشکی، پوشاک و بسیاری از صنایع دیگر یافت می شوند. کاربرد اصلی سیلیکاژل به دلیل خاصیت جذب رطوبت به عنوان یک ماده خشک کننده است، هر ژل سیلیکا صرف نظر از اندازه، دارای میلیون ها منافذ میکروسکوپی می باشد که باعث افزایش سطح و کاهش فشار بخار در داخل بسته بندی می شود؛ این باعث می شود آنها در جذب رطوبت از محیط اطراف خود عالی باشند. سیلیکاژل ها همچنین غیر سمی، غیر خورنده و از نظر شیمیایی غیر فعال هستند که آنها را برای استفاده در صنایع غذایی و نوشیدنی مناسب تر می کند.

اهمیت استفاده از سیلیکاژل برای غذاها و نوشیدنی

کاربردهای سیلیکاژل در صنعت غذا و نوشیدنی (F&B) گسترده است، رایج ترین دلایل استفاده عبارتند از:

1. جلوگیری از گلوله شدن مواد غذایی پودری.

در کنار موادی که به صورت پودر یا دانه ای هستند، سیلیکاژل اضافه می شود تا از چسبیدن آنها به هم و تشکیل توده (گلوله شدن) جلوگیری شود. ژل سیلیکا به بسیاری از غذاها و مکمل ها اضافه می شود تا انباشتگی را متوقف کند و این امکان بسته بندی، حمل و نقل و مصرف نهایی در طول زمان را فراهم می کند. کسانی که در آب و هوای گرم و مرطوب زندگی می کنند می دانند که اهمیت استفاده از سیلیکاژل برای غذاها چیست و قرار دادن برنج در نمکدان نیز همین کار را می کند.

2. جداسازی ایزومتر از ویتامین ها.

ویتامین ها جزء مهمی از رژیم غذایی روزانه هستند، برخی از ویتامین های پرمصرف عبارتند از ویتامین A (رتینول)، B1 (تیامین)، 25-OH ویتامین D3، C، E (آلفا توکوفرول) و ویتامین K. جداسازی برخی از اشکال ایزومر ویتامین ها به تکنیک های کروماتوگرافی و استفاده از سیلیکاژل های بدون پیوند یا پیوندی نیاز دارد.

3. عامل شفافیت نوشیدنی ها.

ژل سیلیکا می تواند کیفیت نوشیدنی های غیر الکلی و اسانس ها، مشروبات الکلی و بیشتر انواع نوشیدنی ها را افزایش دهد، از شر پلیمرهای کدر که باعث تیرگی مایع می شوند خلاص می شود و نوشیدنی را ظریف تر و به وضوح شفاف تر می کند.

آیا قرار دادن سیلیکاژل با غذا بی خطر است؟

استفاده از بسته های رطوبت گیر سیلیکاژل در کنار غذا کاملاً بی خطر است و حتی باعث می شود که غذا بدون رطوبت و بسته بندی شده با خلاء تازه تر بماند. سیلیکاژل با از بین بردن رطوبت از رشد کپک ها و سایر فسادهای غذایی جلوگیری می کند در نتیجه نه تنها خطرناک نیست بلکه باعث می شود غذاهای بسته بندی شده در خانه ایمن تر شوند. با قرار دادن یک بسته ژل سیلیکا با مقداری میوه خشک یا حبوبات، آجیل و ادویه های خود، هر گونه رطوبت اضافی آزاد شده به سطح متخلخل مهره ها متصل می شود و مواد غذایی شما خشک و تازه می ماند. می توانید از بسته های استفاده شده سیلیکاژل نیز مجدداً استفاده کنید، اما به یاد داشته باشید که هر چه ژل در معرض هوای بیشتری قرار گیرد، احتمال بیشتری وجود دارد که از رطوبت اشباع شده باشد.

اگر یکی از دانه های سیلیکاژل گرانول یا پودری و پرک به طور تصادفی مستقیماً با مواد غذایی شما در تماس باشد، چه اتفاقی می افتد؟ دلیلی وجود ندارد که غذای خود را دور بریزید، زیرا بسیاری از صنایع غذایی از فرم پودری آن به عنوان یک افزودنی غذایی استفاده می کنند. محصولات سیلیکاژل غیر سمی هستند، بنابراین هیچ گونه عوارض جانبی روی بدن ندارند. البته باید مطمئن باشید که بسته های سیلیکا ژل قبلا در کنار مواد سمی مانند حشره کش ها قرار نگرفته باشند. همانطور که گفته شد، خشک کننده های سیلیکاژل مضر نیستند، سایر اشکال دی اکسید سیلیکون، به ویژه آنهایی که حاوی نسخه های کریستالیزه هستند، می توانند باعث انواع مشکلات ریوی شوند. میزان قرار گرفتن ژل سیلیکا در معرض گرد و غبار مورد نیاز برای ایجاد مشکلات به طور تصاعدی بیشتر از چیزیست که در طول عمر بسته بندی شیشه ها و بسته های مواد غذایی تجربه می کنند. سیلیکاژل از نظر شیمیایی غیر فعال و پایدار است، بنابراین در بدن جذب یا هضم نمی شود؛ همچنین در صورت تماس با چشم، باید آنها را به خوبی با آب سرد بشویید.